Συνέντευξη στην τουρκική εφημερίδα Hürriet Daily News παραχώρησε ο πρώην πρωθυπουργός και επικεφαλής του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών Γιώργος Παπανδρέου, σχετικά με την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό, κάτι που θα έχει μεγάλη σημασία για μία περιοχή.
«Η εξεύρεση μίας λύσης στο Κυπριακό έχει μεγάλη σημασία για μία περιοχή που μαστίζεται από εθνοτικές και θρησκευτικές διαμάχες, και θα αποτελέσει ένα ηχηρό μήνυμα πως η ειρήνη μπορεί να υπερτερήσει της σύγκρουσης», σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό. «Η επιμονή είναι αναγκαία», δήλωσε ο κ. Παπανδρέου, κατά την επίσκεψη του στην Τουρκία για την απονομή του Βραβείου Ειρήνης Τζεμ- Παπανδρέου.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Με την κόρη του πρώην Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Ισμαήλ Τζεμ, την Ιπέκ Τζεμ Ταχά, ιδρύσατε το «Βραβείο Ειρήνης Τζεμ-Παπανδρέου». Με τον πατέρα της πρωτοστατήσατε στην ελληνοτουρκική προσέγγιση. Δεδομένων των υφιστάμενων θεμάτων που παραμένουν σε εκκρεμότητα ανάμεσα στις δύο χώρες, θεωρείτε πως οι κυβερνήσεις και οι πολιτικοί που σας διαδέχτηκαν έκαναν αρκετά για τη συνέχιση της κληρονομιάς που αφήσατε;«Είναι κάτι που είχαμε συζητήσει με τον Ισμαήλ, το πώς θα προχωρούσε πολλαπλασιαστικά η προσπάθεια. Το ξέραμε πως οι δυο μας χτίζαμε τα θεμέλια – όχι όλο το κτίσμα. Πιστεύω πως η κληρονομιά και τα θεμέλια αυτά είναι ακόμα υπαρκτά. Μπορούσανε οι επόμενοι ηγέτες να είχαν κάνει περισσότερα; Θα έλεγα πως ναι, όλοι μπορούσαμε να έχουμε κάνει περισσότερα. Και πρέπει να κάνουμε – να συνεχιστεί αυτή η παράδοση. Αυτό που βλέπουμε στην περιοχή είναι πολλά προβλήματα, με μεγάλη ένταση, καθώς και εσωτερικές εντάσεις στις χώρες μας, με διαφορετικές αιτίες.
Πρέπει καταρχάς να δεσμευτούμε όλοι, πως θα συνεχίσουμε στο πνεύμα αυτού του διαλόγου, διερευνώντας ειρηνικές προσεγγίσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Όπως πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες μας αυτές, δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η περιοχή – είτε είναι η Συρία, η προσφυγική κρίση, ή θέματα όπως η κλιματική αλλαγή – που εντείνουν όλο και περισσότερο τις πιέσεις καθιστώντας ακόμα πιο σημαντικές τις μεταξύ μας σχέσεις. Αν εμείς δείξουμε πως τα καταφέρνουμε να παραμείνουμε εντός ενός πλαισίου διαλόγου και ειρήνης, θα αποτελέσουμε πρότυπο και για άλλες χώρες».
Τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα έπαιξαν κάποιο ρόλο, μέσα από μία ανακατάταξη προτεραιοτήτων;
«Ναι και όχι. Για παράδειγμα, πριν την ελληνοτουρκική προσέγγιση δεν είχαμε ανταλλαγή τουριστών. Τώρα Έλληνες έρχονται στην Τουρκία και Τούρκοι έρχονται σε μεγάλους αριθμούς στα νησιά μας, κάτι που είναι προφανώς καλό για την οικονομία μας. Υπάρχουν δε νησιά, που δεν αισθάνθηκαν την κρίση με όλη της την σφοδρότητα χάρις στην τουριστική κίνηση από την Τουρκία και την συνακόλουθη αύξηση των εξαγωγών μας. Η οικονομική κρίση μας έδειξε πως έχουμε πολλά να κερδίσουμε, ο ένας από τον άλλον, αν συνεργαστούμε σε περισσότερους τομείς».
«Η ελληνοτουρκική προσέγγιση, τα τελευταία 16 ή 17 χρόνια, μας έχει βοηθήσει στο να μιλάμε πιο ανοιχτά για αυτά τα θέματα, από ότι στο παρελθόν. Παλαιότερα υπήρχε μυστικότητα, φόβος, έλλειψη επικοινωνίας. Προσπαθούσαμε να ξεγελάσουμε ο ένας τον άλλον. Σήμερα, οι δύο κοινότητες συζητούν ανοιχτά μεταξύ τους. Είναι το νησί τους.
Εμείς μπορούμε να τους ενθαρρύνουμε, χωρίς ανάμιξη στα επιμέρους. Οφείλουμε να τους αφήσουμε να βρουν τη λύση που είναι σωστή για τους ίδιους. Θυμάμαι ένα περιστατικό, από όταν ο Ισμαήλ Τζεμ ήταν ακόμα στη ζωή, με ένα νεαρό Τουρκοκύπριο που έπασχε από λευχαιμία και δεν μπορούσε να βρει συμβατό δότη για μεταμόσχευση. Δουλέψαμε μαζί και βρήκαμε έναν Ελληνοκύπριο δωρητή με συμβατό DNA. Υπήρξαν δάσκαλοι και από τις δύο πλευρές που δούλεψαν για να το επιτύχουμε. Τέτοιες κινήσεις μπορεί να ακούγονται ρομαντικές, αλλά αυτές είναι οι κινήσεις που αγγίζουν τις ψυχές μας, απομακρύνοντάς μας από την σκληρότητα της σύγκρουσης».
Τι θα είχατε να προτείνετε στους δύο ηγέτες;
«Καταρχάς, μία λύση στο Κυπριακό δεν έχει σημασία μόνο για την Τουρκία, την Ελλάδα και τους ίδιους τους Κυπρίους. Θα είχε υψηλή συμβολική αξία για όλη την περιοχή, που μαστίζεται από σφοδρές διαμάχες, διαμάχες εθνοτικές, θρησκευτικές, ακόμα και εντός δογμάτων. Στην Κύπρο, θα μπορούσαμε να αναδείξουμε έναν άλλο τρόπο, ένα άλλο παράδειγμα. Θα ήταν ένα πολύ ηχηρό μήνυμα.
Το πνεύμα που διαπνέει και τους δύο ηγέτες είναι θετικό. Αλλά θα αντιμετωπίσουν εμπόδια και δυσκολίες. Η συμβουλή μου θα ήταν η προσήλωση και η επιμονή σε μία δημιουργική προσπάθεια εξεύρεσης της λύσης που θα είναι επικερδής και για τις δύο πλευρές».
Νομίζετε πως υπάρχει τέτοια πιθανότητα;«Ναι, το πιστεύω. Δεν θέλω να αιθεροβατώ. Είναι ένα δύσκολο πρόβλημα. Αλλά μοιάζει πως υπάρχει «συναστρία». Αυτό που θέλω να πω είναι πως χρειάζεται πολιτική βούληση, και προσωπικά την βλέπω να υπάρχει».
Ποιό στοιχείο που έκανε την σχέση σας με τον Τζεμ ιδιαίτερη, θα μπορούσε να εμπνεύσει τους σημερινούς ηγέτες της Κύπρου;
«Πρώτα από όλα η οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Ανεξάρτητα από τις όποιες διαφορές, η οικοδόμηση εμπιστοσύνης είναι πολύ σημαντική. Είναι κάτι που ξεπερνάει την ψήφιση νόμων και την μεγαλοστομία των θεσμών. Έχει να κάνει με την δημιουργία μίας συγκεκριμένης κουλτούρας: μπορεί να έχουμε διαφορές, αλλά μπορούμε να προχωρήσουμε θετικά.
Είναι σημαντικό να βρίσκει κανείς βιώσιμες λύσεις, με πίστη στις δυνατότητες της κοινωνίας. Πολλές φορές, οι ηγεσίες έχουμε τις δικές μας προκαταλήψεις σε ό,τι αφορά τις κοινωνίες μας θεωρώντας πως δεν είναι έτοιμες ή ώριμες. Με τον Τζεμ είδαμε πως υπήρχε ισχυρή στήριξη από τις κοινωνίες μας, μία στήριξη που δεν την περιμέναμε.
Θυμάμαι πως όταν αποφάσισα, σαν Υπουργός Εξωτερικών τότε, να βοηθήσουμε τους Τούρκους μετά τον σεισμό του 1999, δεν ήξερα ποιές θα ήταν οι αντιδράσεις από τη μεριά των Ελλήνων. Πολλοί θεώρησαν πως θα είχε πολιτικό κόστος για μένα, επειδή «η Τουρκία αποτελεί απειλή» κλπ. Άλλοι είπαν πως ήταν ευκαιρία. Αυτοί ήταν τελικά σοφότεροι των συμβούλων μου. Ομοίως και από την Τουρκική πλευρά.
Όταν δεν περιορίζουμε τους λαούς μας σε στεγανά, αλλά τους δίνουμε την ελευθερία να αποκτήσουν ιδία γνώμη, μπορούν να βρουν λύσεις. Οι πολιτικές ηγεσίες πρέπει να ενσωματώνουν πιο ενεργά τους πολίτες στις ειρηνευτικές διαδικασίες».
Ποιά είναι η άποψη σας για την συμφωνία μεταξύ Τουρκίας-ΕΕ και την Ελληνο-Τουρκική συνεργασία στην προσφυγική κρίση;
«Αν δεν είχαν προηγηθεί όλα αυτά τα χρόνια των διμερών επαφών και συνεργασίας, η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης θα ήταν ακόμα δυσκολότερη. Η συμφωνία δεν είναι τέλεια για κανέναν· είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού. Από τη μία, είναι ανθρωπιστική μας υποχρέωση η βοήθεια προς τους πρόσφυγες, αλλά από την άλλη το μέγεθος του προβλήματος είναι τεράστιο. Αν μοιραστούμε το φορτίο αυτό, το πρόβλημα θα μικρύνει.
Οφείλουμε, επίσης, να διασφαλίσουμε πως η συμφωνία θα σεβαστεί το διεθνές δίκαιο, ενώ όλοι θα κινηθούμε μέσα σε ένα πνεύμα συνεργασίας».
«Η ΕΕ είναι μία οικογένεια αξιών. Η Τουρκία έχει δουλειά μπροστά της, αλλά και η Ευρώπη έχει τις δικές της υποχρεώσεις. Έχουν υπάρξει Ευρωπαίοι ηγέτες με αρνητική στάση – είναι πραγματικότητα. Έχουμε, όμως, και μία παράδοση, που λέει πως αν σημειώσεις πρόοδο, αν πείσεις πως είσαι μέρος της διαδικασίας, κάποια στιγμή, θα έχεις αποτέλεσμα. Με άλλα λόγια, είτε πρόκειται για τακτικισμό, είτε όχι, η ευκαιρία είναι εκεί· αξιοποιήστε την».
Ένας λόγος για την κριτική που ασκείται, είναι πως η Ευρώπη κατηγορείται πως εθελοτυφλεί μπροστά στις δημοκρατικές οπισθοχωρήσεις που λαμβάνουν χώρα στην Τουρκία. «Θέλουμε μία σταθερή Τουρκία. Μία σταθερή Τουρκία, σε ό,τι με αφορά, είναι μία δημοκρατική Τουρκία, μία ανοιχτή κοινωνία. Η Τουρκία είναι μία πολυπολιτισμική χώρα. Δεν θα ήθελα να δω μία πολωμένη Τουρκία, στη βάση εθνοτικών και θρησκευτικών διαφορών. Θα ήθελα να δω μία συνεκτική κοινωνία. Θυμάμαι τον Ισμαήλ Τζεμ να αναφέρεται σε αυτό, στην ανάγκη να υπάρξει μία θετική ισορροπία μεταξύ Κεμαλικού κράτους και θρησκευτικής παράδοσης, αντί μίας πόλωσης. Υπήρξαν περίοδοι που η Τουρκία κινήθηκε εντυπωσιακά, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την οικονομία, αλλά σε ό,τι αφορά την πρόοδο σε δύσκολα ζητήματα όπως το Κουρδικό».
Ο Ισμαήλ Τζεμ ήταν ακαδημαϊκός, αλλά και δημοσιογράφος. Δυστυχώς, σήμερα, βλέπουμε πολλούς δημοσιογράφους και ακαδημαϊκούς να εκτίουν ποινές φυλάκισης. Ασπάζεστε τις ανησυχίες όσων πιστεύουν πως η Τουρκία παρεκκλίνει από τις κεντρικές ευρωπαϊκές αρχές;
«Σε μία από τις τελευταίες επισκέψεις μου στην Τουρκία, επισκέφτηκα τα γραφεία της ημερήσιας εφημερίδας Cumhuriyet, με την ιδιότητα του Προέδρου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Εκφράσαμε την ξεκάθαρη ανησυχία μας σε ό,τι αφορά την ελευθερία του τύπου. Η ιδιότητα της χώρας-μέλους, όπως ισχύει και για την Ελλάδα, έχει όρους. Η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή οικογένεια προϋποθέτει την τήρηση αυτών των όρων».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου