Οι στερεότυπες αντιλήψεις δεν οδηγούν στην ανάπτυξη

Γράφει ο Γιώργος Α. Κορομηλάς, Πρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών

Οι στερεότυπες αντιλήψεις, σε οικονομικό επίπεδο, έχουν επιπτώσεις οι οποίες εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στην επιδίωξη ανέφικτων στόχων και στην αναζήτηση λύσεων σε λάθος κατεύθυνση με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Όταν κυριαρχούν αυτές οι στερεότυπες αντιλήψεις δεν μπορεί να ληφθεί καμία ουσιαστική πρωτοβουλία με συνέπεια να μην εφαρμόζονται μέθοδοι ευέλικτες και προσαρμοζόμενες σε νέα δεδομένα, αντίθετα αναπαράγονται στερεότυπα τα οποία με την πάροδο του χρόνου μεταλλάσσονται σε άλλα στερεότυπα.

Τα στερεότυπα διέπονται από συντηρητικές θέσεις παρεμποδίζοντας την υιοθέτηση νέων τακτικών και καινοτόμων μεθόδων, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να σχεδιαστεί ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Είναι αυτονόητο ότι, για να υπάρξει έξοδος από την κρίση πρέπει η χώρα να μπει σε τροχιά ανάπτυξης, η ανάπτυξη όμως απαιτεί ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στηριζόμενες σε καινοτομίες, μεταρρυθμίσεις τις οποίες όμως αντιμάχονται όσοι παραμένουν προσκολλημένοι σε στερεότυπα γιατί δυσκολεύονται πολύ να αποδεχτούν το αυτονόητο.

Ακόμα και όταν είχε πλέον διαφανεί η αποτυχία του μοντέλου ανάπτυξης που εφαρμόστηκε όλα αυτά τα χρόνια και η κρίση όχι απλά εμφανίστηκε προ των πυλών αλλά αντίθετα εγκαταστάθηκε για τα καλά στη χώρα, με τα γνωστά οδυνηρά αποτελέσματα, οι εκάστοτε κυβερνώντες συνέχιζαν να στηρίζουν το μοντέλο αυτό. Οι πολιτικοί προσπαθούν να χτίσουν μια εικόνα η οποία θα εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο την επανεκλογή τους, μια εικόνα που στηρίζεται στη δημιουργία και άλλων στερεοτύπων, με τη μετάθεση κατά κύριο λόγο των ευθυνών είτε σε άλλους πολιτικούς είτε ακόμα και σε αυτούς που έχουν υποστεί τα δυσμενή αποτελέσματα των μέχρι σήμερα πρακτικών τους, δηλαδή σε όλους τους άλλους πολίτες έτσι ώστε να παρουσιαστούν τελικά σαν οι σωτήρες που με το μαγικό ραβδί τους θα δώσουν τη λύση.

Ποια λύση όμως; Όταν δεν αιτιολογείται η μέχρι σήμερα αποτυχία και όταν δεν παρουσιάζεται συγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης καθίσταται σαφές ότι όσα λέγονται περί ανάπτυξης αποτελούν πρόχειρη και επιφανειακή προσέγγιση λόγω έλλειψης σχεδίου.

Η ανάπτυξη δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο σε λόγια. Η ανάπτυξη, ειδικά όταν είναι προαπαιτούμενο για να εξέλθει η οικονομία από την ύφεση, απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό και κατάλληλη επιθετική πολιτική η οποία θα αναδείξει και θα εκμεταλλευθεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου όλες τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Για να υπάρξει όμως ο σχεδιασμός και η πολιτική χρειάζεται αφ’ ενός μεν η θέληση και αφ’ ετέρου δε η αποφασιστικότητα. Σήμερα η θέληση εκφράζεται μόνο με λόγια και η αποφασιστικότητα εξαντλείται σε στερεότυπα «ανάπτυξης» τα οποία όχι απλά έχουν αποτύχει αλλά ευθύνονται για τη δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας μας.

Η ανάπτυξη απαιτεί ριζοσπαστικές αλλαγές, αλλαγές οι οποίες θα πρέπει να ξεκινήσουν από την ίδια την κοινωνία στην οποία κυριαρχείται από στερεότυπες αντιλήψεις οι οποίες απορρίπτουν κάθε ριζοσπαστική - νεωτεριστική προσπάθεια ανακόπτοντας την οικονομική ανάπτυξη. Δυστυχώς οι αντιλήψεις αυτές από τις οποίες κυριαρχείται η κοινωνία βολεύει πολλούς ειδικά αυτούς που συνεχώς υποκρίνονται ότι δεν είναι άρρωστο το σύστημα αλλά όλοι οι υπόλοιποι εκτός αυτού. Όμως η οικονομική κρίση, πέρα από τα πολλά αλλά όχι αξεπέραστα προβλήματα που έχει δημιουργήσει μας δίνει επίσης και τη χρυσή ευκαιρία να απαλλαγούμε από τα στερεότυπα του παρελθόντος κίνηση η οποία μπορεί να αναδειχθεί ως το μέγιστο αγαθό που μπορούμε να κληρονομήσουμε στις επόμενες γενιές.