Τι δεν πρέπει να ξεχνάμε / του Φίλιππου Σαχινίδη

  

Του Φίλιππου Σαχινίδη [via imerisia]:  Η Ελλάδα, σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, το 2013, θα έχει αντιμετωπίσει το πρόβλημα των μακροχρόνιων δίδυμων ελλειμμάτων, που οδήγησαν στην αποκοπή της από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές το 2010. Η προσαρμογή αυτή συνδυάστηκε με μια βαθειά ύφεση και υψηλή ανεργία...

Βλέποντας ποιο υπήρξε το τίμημα της αδράνειας μιας ολόκληρης δεκαετίας, και ιδιαίτερα του εκτροχιασμού της περιόδου 2004-2009 που οδήγησε σε αυτή την κρίση, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η διερεύνηση των προϋποθέσεων εξόδου από την κρίση καθώς και των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας.

 

1) Το πολιτικό δυναμικό της χώρας και οι κοινωνικοί εταίροι, δεν κατανόησαν την αλλαγή των όρων του παιχνιδιού, που συνεπάγεται η συμμετοχή στην ΟΝΕ αλλά και η παγκοσμιοποίηση. Έτσι η χώρα δεν προχώρησε έγκαιρα στις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές και δημιουργήθηκε ένα τεράστιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, το οποίο αποτυπωνόταν στην ταυτόχρονη διεύρυνση των δίδυμων ελλειμμάτων.
Μετά το 2007, τα δίδυμα ελλείμματα κατέστησαν ανεξέλεγκτα. Αυτό, είχε ως αποτέλεσμα, να είμαστε απροετοίμαστοι όταν εκδηλώθηκε η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση. Η χώρα έχασε την πρόσβαση στις αγορές και ανέλαβε να υιοθετήσει ένα πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής με το οποίο θα αποκαθιστούσε τα προβλήματα της.

 

2) Το Πρώτο Πρόγραμμα τέθηκε σε εφαρμογή όταν η Ελληνική οικονομία ήταν ήδη σε ύφεση. Τα προγράμματα προσαρμογής δεν έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα και πιθανότητα επιτυχίας, όταν εφαρμόζονται σε συνθήκες ύφεσης. Η Ελλάδα μπήκε σε ύφεση από το 2008. Αυτό, βέβαια, δεν ήταν γνωστό όταν σχεδιάστηκε το πρώτο Πρόγραμμα το Μάιο του 2010, όπως επίσης, δεν ήταν γνωστό και ποιο ήταν το τελικό μέγεθος του ελλείμματος του 2009.

 

3) Πολλοί υποστηρίζουν, ότι οι υφεσιακές συνέπειες του Προγράμματος θα ήταν μικρότερες αν η Ελλάδα είχε από την αρχή διεκδικήσει την αναδιάρθρωση του χρέους. Η συζήτηση έχει νόημα μόνο αν μιλάμε για αναδιάρθρωση με την συναίνεση των ιδιωτών και όχι ως αποτέλεσμα μιας μονομερούς ενέργειας.
Όμως η επικρατούσα άποψη στην Ευρώπη ήταν, ότι μια χώρα μέλος της Ευρωζώνης δεν μπορεί να χρεοκοπήσει. Αυτή την άποψη υποστήριζε, όχι μόνο η ΕΚΤ δια του Προέδρου της κ. Τρισέ, αλλά και το σύνολο των χωρών της Ε.Ε.
Επιπρόσθετα, το 2010 η Ευρώπη δεν είχε μηχανισμό στήριξης και δεν ήταν έτοιμη να οργανώσει μια αναδιάρθρωση χρέους με την συμμετοχή ιδιωτών στο μικρό διάστημα που εκκρεμούσε μέχρι το Μάιο που έληγε ομόλογο μεγάλου ύψους.

 

4) Σύμφωνα με μελέτη του ΔΝΤ, η δημοσιονομική προσαρμογή είχε μεγαλύτερες αρνητικές επιπτώσεις από ότι είχε αρχικά προβλεφθεί, διότι το πρόγραμμα σχεδιάστηκε με βάση λανθασμένες εκτιμήσεις για τους πολλαπλασιαστές. Όμως, εάν κατά το πρώτο Πρόγραμμα εφαρμόζονταν με τους σωστούς πολλαπλασιαστές, τότε για το ίδιο μέγεθος δημοσιονομικής προσπάθειας προκειμένου να επιτύχουμε τους ποσοτικούς στόχους για το έλλειμμα θα βρισκόμασταν αντιμέτωποι με μια βαθύτερη ύφεση.
Εφόσον ήμασταν υποχρεωμένοι να επιτύχουμε τους απόλυτους στόχους (έλλειμμα κατ' ύψος και όχι ως ποσοστό του ΑΕΠ) του Πρώτου Προγράμματος, τότε, άμεσα θα έπρεπε να αναλάβουμε περισσότερα μέτρα, γεγονός που θα οδηγούσε σε ακόμα βαθύτερη και εμπροσθοβαρή ύφεση και σε έναν ατέρμονο κύκλο νέων μέτρων.

 

5) Η δημοσιονομική προσαρμογή, σε συνθήκες ταυτόχρονης κρίσης ρευστότητας και αρνητικού εξωτερικού περιβάλλοντος - γιατί σταθεροποιητικά Προγράμματα εφαρμόζονταν ταυτόχρονα και σε άλλες χώρες - δεν μπορεί να αποδώσει. Γιατί, καμία χώρα δεν μπορεί να τονώσει τις εξαγωγές της, άρα να ανασχέσει την ύφεση.

 

6) Ήταν και είναι απαραίτητο να δοθεί περισσότερος χρόνος προσαρμογής στην Ελλάδα. Αυτό προϋπέθετε, ότι οι εταίροι θα διέθεταν πάνω από τα 240 δις, τα οποία προσέφεραν. Όλοι γνωρίζουμε τις δυσκολίες, προκειμένου να πειστούν τα Κοινοβούλια ή τα Υπουργικά Συμβούλια των εταίρων να ψηφίσουν επιπρόσθετα ποσά.

 

7) Προϋπόθεση για επιτυχία του Προγράμματος αλλά και για την οριστική έξοδο από την κρίση, είναι η επίτευξη ευρύτερων πολιτικών συναινέσεων. Αυτό ενισχύει το διαπραγματευτικό μέτωπο της χώρας και διασφαλίζει συνθήκες πολιτικής σταθερότητας, παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομία και μειώνουν το κόστος προσαρμογής.

 

Στη προσπάθεια που ξεκίνησε η Ελλάδα το 2010, η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν είχε τη παραμικρή στήριξη. Το αντίθετο. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις ήταν απέναντι, ισχυριζόμενες ότι η πολιτική αυτή ήταν προς τη λάθος κατεύθυνση, χωρίς να προσδιορίζουν ποιά ήταν η σωστή επιλογή εντός Ευρωζώνης.

 

Προτάσεις πολιτικής για μια ταχύτερη έξοδο από την κρίση

 

1) Η βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή έχει ως αποτέλεσμα, τη σημαντική υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, ιδίως για ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.
Είναι αναγκαίο, να προωθήσουμε άμεσα σε παρεμβάσεις, που θα ανακουφίσουν όσους κινδυνεύουν από απόλυτη φτώχεια και εξαθλίωση.

 

2) Ο κύκλος της δημοσιονομικής προσαρμογής έχει ολοκληρωθεί και η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ενίσχυση και επιτάχυνση του μετασχηματισμού της οικονομίας σε ανταγωνιστική και εξωστρεφή. Με το πέρασμα της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης θα μπορεί να πραγματοποιηθεί η δημοσιονομική προσαρμογή, που είναι αναγκαία.

 

3) Η υψηλή ανεργία καθιστά αναγκαίο να προσανατολιστεί μονοθεματικά το κυβερνητικό έργο στη μείωση της ανεργίας, με δημιουργία θέσεων εργασίας στον ανταγωνιστικό τομέα της οικονομίας.

 

4) Η Ελλάδα, στο παρελθόν, δημιουργούσε περίπου 40-50 χιλ θέσεις εργασίας το χρόνο. Αν το μέλλον δεν υπερβεί το παρελθόν η παρούσα ανεργία των 1,4 εκ ανέργων θα μετατραπεί σε μακροχρόνια ανεργία. Η Κυβέρνηση θα πρέπει να δημιουργεί προϋποθέσεις για την δημιουργία πολλών μικρών και μεσαίων ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, που θα απασχολούν από 3-40 άτομα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί άμεσα το πρόβλημα.

 

5) Η αντιμετώπιση της κρίσης στην απασχόληση, δεν μπορεί να αφήνεται σε συμβατικά εργαλεία πολιτικής. Απαιτούνται αντισυμβατικά εργαλεία όπως φορολογικά κίνητρα και μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές για νέες επιχειρήσεις.

 

6) Μεσοπρόθεσμα, ο μόνος δρόμος για να δημιουργούνται θέσεις εργασίας, είναι το πέρασμα σε υψηλούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Για τη βιώσιμη έξοδο της Ελλάδας από την ύφεση, χρειάζεται ένα μεγάλο Ευρωπαϊκό επενδυτικό πρόγραμμα με πόρους, πέρα από τους υφιστάμενους. Αυτό προϋποθέτει, άλλη πολιτική φιλοσοφία για την ανάπτυξη στην Ευρώπη και άλλο συσχετισμό δυνάμεων από τον υπάρχοντα.

 

7) Όλοι στην Ελλάδα συμφωνούν για την ανάγκη σταθερής αναπτυξιακής πορείας. Όμως, δεν είναι μια μηχανική διαδικασία. Η ανάπτυξη, δε διατάσσεται ούτε νομοθετείται με ένα άρθρο. Προϋποθέτει πολιτική και κοινωνική σταθερότητα, ευρύτερες συναινέσεις για την πορεία και τις στρατηγικές επιλογές της χώρας.
Η χώρα στα επόμενα χρόνια χρειάζεται τουλάχιστον 30 δις επενδύσεις. Όμως, ποιος θα διαθέσει αυτά τα κεφάλαια; Ο κρατικός προϋπολογισμός μπορεί να καλύψει ένα μέρος μόνο. Επομένως, τίθεται εύλογα το ερώτημα μπορούν να διαμορφωθούν ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις για να προσελκύσει η χώρα τα κεφάλαια αυτά;

 

8) Το τραπεζικό σύστημα, σταδιακά, θα πρέπει να «στρέψει» σημαντικό μέρος της πιστοδοτικής του ικανότητας προς τις νέες επιχειρήσεις που χρειάζεται η χώρα. Επίσης, πρέπει να εξεταστεί από την ΕΚΤ η δυνατότητα χρηματοδότησης με χαμηλά επιτόκια ελληνικών επιχειρήσεων σε ανταγωνιστικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας μέσω προτάσεων που θα παρουσιάσουν οι Ελληνικές Τράπεζες στην ΕΚΤ.

 

Η χώρα εξουδετερώνοντας το δίδυμο έλλειμμα αντιμετώπισε τα συμπτώματα αλλά όχι την πηγή του προβλήματος, που είναι η διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Είναι αναγκαίο να επιταχύνει τον μετασχηματισμό της οικονομίας με ενίσχυση του ανταγωνιστικού και εξωστρεφούς τομέα της και σμίκρυνση του μη ανταγωνιστικού, ώστε να ενταχθεί κατά τρόπο αποτελεσματικό στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας.

 

Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να προσανατολιστεί η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει το εκρηκτικό πρόβλημα της ανεργίας και της αντιμετώπισης των κοινωνικών ανισοτήτων που προκάλεσε η βαθειά ύφεση προκειμένου να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες συναινέσεις για την ολοκλήρωση των αλλαγών που έχει ανάγκη η χώρα.

-epikairo.gr