Ο Εμμανουήλ Κριαράς ως παράδειγμα Διαφωτισμού
-
Γράφτηκε από τον
epikairo-k
-
μέγεθος γραμματοσειράς
μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς
αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
- Εκτύπωση
- Σχολιάστε πρώτοι!
Απεβίωσε λοιπόν, πλήρης ημερών, ο
Εμμανούηλ Κριαράς, ένας σπάνιος φιλόλογος και καθηγητής, του οποίου η
σταδιοδρομία στα ελληνικά γράμματα, πέρα από πολύχρονη, ήταν ανεκτίμητη
και ανεξίτηλη. Για το ποιος ήταν ο Εμμανουήλ Κριαράς μπορείτε να
διαβάσετε εδώ, ενώ το πώς τοποθετήθηκε ο πολιτικός κόσμος της χώρας μπορείτε να το δείτε εδώ.
Με αφορμή λοιπόν αυτό το λυπηρό γεγονός, αυτό το post στόχο έχει να
αναδείξει τον Εμμανουήλ Κριαρά ως παράδειγμα διαφωτισμού της ελληνικής
κοινωνίας, σε αντίθεση με το αντιπαράδειγμα του σκοταδισμού, τον οποίο
πρεσβεύουν προσωπικότητες όπως ο Μπαλτάκος και η συνωμοταξία του.
Είναι φοβερό αυτή η χώρα, από τη μια να
γεννά προσωπικότητες όπως ο Κριαράς και από την άλλη να αποδέχεται τη
δράση και τα λεγόμενα τύπων όπως ο Μπαλτάκος. Και δυστυχώς, μέσα από τα
δύο αυτά παραδείγματα, αναδεικνύεται και η αιώνια σύγκρουση που
διαδραματίζεται στο εσωτερικό της χώρας, μεταξύ του διαφωτισμού και του
σκοταδισμού, της προόδου και της συντήρησης, του μόχθου και του στυγνού
πολιτικαντισμού.
Τι μπορεί να αντλήσει κανείς από τον
Εμμανούηλ Κριαρά; Καταρχάς την αστείρευτη λογιότητα και εγγραματοσύνη
του. Εκτός αυτού, μπορείς να δεις μέσα από το πλούσιο συγγραφικό του
έργο έναν εραστή της γνώσης, έναν άνθρωπο ερωτευμένο με την γλώσσα και
τα γράμματα. Το κυριότερο όμως που βλέπεις είναι έναν άνθρωπο που
καταξιώθηκε γι αυτό που είναι, για την σπάνια φιλολογική του κατάρτιση,
δίχως εκπτώσεις, δίχως να μπει στη διαδικασία να δικαιωθεί μέσω της
πολιτικής ενασχόλησης, μια νοοτροπία που δυστυχώς επικρατεί ολοένα και
περισσότερο στις μέρες μας. Γιατί ο Κριαράς μόχθησε, ερωτευμένος για την
επιστήμη του και το κυριότερο προσέφερε στην χώρα μας. Προσέθεσε
προστιθέμενη αξία στην ελληνική κοινωνία, μέσα από το δικό του μετερίζι,
δίχως κανένα συναίσθημα συναλλαγής.
Από την άλλη έχεις τον Μπαλτάκο, που
εκπροσωπεί την σκοτεινή πλευρά αυτής της ταλαίπωρης χώρας. Ο Μπαλτάκος
κατάφερε και έφτασε στη θέση του Γενικού Γραμματέα της Κυβέρνησης επειδή
κατάφερε να "δικτυωθεί", να έχει τις κατάλληλες γνωριμίες, να αποκτήσει
την απαραίτητη για εκείνον πυγμή και επιρροή. Ξεκινώντας από το δικό
του μηδέν, πορεύτηκε στην λογική να κερδίσει ολοένα και περισσότερα,
δίχως να έχει την παραμικρή διάθεση να επιστρέψει τίποτε στην κοινωνία,
ζητώντας απ' αυτήν αυταρχικά να του αναγνωρίσει αυτό που είναι, ένας
καταφερτζής, ένας τυχοδιώκτης πολυτελείας, με παντελή έλλειψη παιδείας
και υπερβολική συσσώρευση πολιτικαντισμού. Αλήθεια, ως τι θα θυμόμαστε
τον Τάκη Μπαλτάκο; Για ένα βιβλίο που έγραψε για τις Ερμοκοπίδες ή για
την κρυπτεία στην Αρχαία Σπάρτη; Αστεία πράγματα..
Δυστυχώς όμως η Ελλάδα της κρίσης
ανέδειξε, ακόμη πιο απροκάλυπτα προσωπικότητες όπως ο Μπαλτάκος,
τυχοδιώκτες σε όλα τα μήκη και πλάτη της δημόσιας σφαίρας, με μοναδικό
στόχο να κερδίσουν πάνω στα αποκαϊδια της χρεοκοπημένης Ελλάδας. Αυτή η
λογική εκφράζεται σήμερα σε κορυφαίο επίπεδο από Σαμαρά-Βενιζέλο, τους
άρπαγες της εξουσίας, που προσπαθούν ακόμη και σήμερα να ξεπεράσουν τα
δικά τους κόμπλεξ, του 1993 και του 2007 αντίστοιχα. Όμως δεν είναι μόνο
οι Σαμαράς-Βενιζέλος. Πόσοι δίπλα μας δεν έκαναν καριέρα κατά τη
διάρκεια της κρίσης, πόσοι δεν ανελίχθηκαν μέσα σε περιβάλλον έκπτωσης
αξιών και αγγραματοσύνης;
Η αριστεία σ' αυτό τον τόπο ξεχάστηκε,
πνίγηκε στον πολιτικαντισμό της εύκολης ανόδου, της αρπαχτής, της
εξαπάτησης και της εξαλλοσύνης. Η υπομονή και η επιμονή θεωρήθηκαν
μειονέκτημα, το ερώτημα "και τώρα τι κάνουμε;" έγινε ταμπέλα στο κούτελο
πολλών. Όμως έτσι χάθηκε η ευκαιρία να γίνει μια ανόρθωση αξιών και
αρχών, δείχνει να χάνεται η ευκαιρία αυτός ο τόπος να διαπαιδαγωγηθεί,
γιατί δυστυχώς δεν έχουν απομείνει ακόμα πολλοί παιδαγωγοί, που με την
γραφίδα και την δράση τους θα αφυπνίσουν συνειδήσεις.
Η οικονομική κρίση οδήγησε και σε μια
κρίση επιβίωσης, γι αυτό και τα τελευταία χρόνια (φυσικά και ακόμα προ
κρίσης) ο πολιτισμός και τα γράμματα μπήκαν στην λογική των στρατοπέδων,
της υποστήριξης της μιας ή της άλλης άποψης, της εξυπηρέτησης μιας
ιδιοτελούς σκοπιμότητας, χωρίς να υπάρχει διάθεση προσφοράς, επιστροφής
στην κοινωνία έστω και μιας στοιχειώδους αντιπαροχής. Το παράδειγμα του
Κριαρά, ενός ανθρώπου 107 ετών μπορεί να εμπνεύσει και τις νεότερες
γενιές, που δείχνουν ακόμη εγκλωβισμένες στην ουρά για ένα ψύχουλο
βολέματος.
Πρέπει όλοι όσοι ασχολούνται με τα
δημόσια πράγματα να έχουν κάτι στο μυαλό τους: Κανείς δεν τους χρωστά
επειδή κατάφεραν να έχουν χρήμα, γνωριμίες ή σπουδές. Αντίθετα, πρέπει
να ενθυλακωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο η έννοια του καθήκοντος, η
διάθεση προσφοράς, η θέληση για αριστεία. Πολλοί μιλούν για παραγωγική
ανασυγκρότηση της χώρας, για αύξηση του πλούτου. Όσο όμως δεν
αγωνιζόμαστε για την πνευματική ανασυγκρότηση της χώρας, για τον
πολλαπλασιασμό του πλούτου των ιδεών, η παραγωγική ανασυγκρότηση δεν
πρόκειται ποτέ να έρθει. Δεν χρειαζόμαστε μόνο επενδύσεις και εργατικά
χέρια. Στον αντίποδα, χρειαζόμαστε μυαλά και παιδεία, όπου ο καθένας θα
κοιτά να κάνει την δουλειά του, με στόχο την μεγιστοποίηση του
κοινωνικού οφέλους.
Χρειαζόμαστε ένα κίνημα "διαφωτιστών"
σαν τον Κριαρά, το οποίο θα καταφέρει επιτέλους να υπερκεράσει την
"ξεπερασμένη", χρεοκοπημένη Ελλάδα που εκπροσωπούν οι απανταχού
Μπαλτάκοι, με υπομονή και επιμονή, που θα ξεπεράσει την εφήμερη
μετριότητα, που δεν θα συμβιβαστεί, όπου ακόμη και αν ηττηθεί να αφήσει
επιτέλους μια παρακαταθήκη, ένα "κτήμα εσαεί" για τις επόμενες γενιές..
Ο Εμμανουήλ Κριαράς ως παράδειγμα Διαφωτισμού
-
Γράφτηκε από τον
epikairo-k
-
μέγεθος γραμματοσειράς
μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς
αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
- Εκτύπωση
- Σχολιάστε πρώτοι!
Απεβίωσε λοιπόν, πλήρης ημερών, ο
Εμμανούηλ Κριαράς, ένας σπάνιος φιλόλογος και καθηγητής, του οποίου η
σταδιοδρομία στα ελληνικά γράμματα, πέρα από πολύχρονη, ήταν ανεκτίμητη
και ανεξίτηλη. Για το ποιος ήταν ο Εμμανουήλ Κριαράς μπορείτε να
διαβάσετε εδώ, ενώ το πώς τοποθετήθηκε ο πολιτικός κόσμος της χώρας μπορείτε να το δείτε εδώ.
Με αφορμή λοιπόν αυτό το λυπηρό γεγονός, αυτό το post στόχο έχει να
αναδείξει τον Εμμανουήλ Κριαρά ως παράδειγμα διαφωτισμού της ελληνικής
κοινωνίας, σε αντίθεση με το αντιπαράδειγμα του σκοταδισμού, τον οποίο
πρεσβεύουν προσωπικότητες όπως ο Μπαλτάκος και η συνωμοταξία του.
Είναι φοβερό αυτή η χώρα, από τη μια να
γεννά προσωπικότητες όπως ο Κριαράς και από την άλλη να αποδέχεται τη
δράση και τα λεγόμενα τύπων όπως ο Μπαλτάκος. Και δυστυχώς, μέσα από τα
δύο αυτά παραδείγματα, αναδεικνύεται και η αιώνια σύγκρουση που
διαδραματίζεται στο εσωτερικό της χώρας, μεταξύ του διαφωτισμού και του
σκοταδισμού, της προόδου και της συντήρησης, του μόχθου και του στυγνού
πολιτικαντισμού.
Τι μπορεί να αντλήσει κανείς από τον
Εμμανούηλ Κριαρά; Καταρχάς την αστείρευτη λογιότητα και εγγραματοσύνη
του. Εκτός αυτού, μπορείς να δεις μέσα από το πλούσιο συγγραφικό του
έργο έναν εραστή της γνώσης, έναν άνθρωπο ερωτευμένο με την γλώσσα και
τα γράμματα. Το κυριότερο όμως που βλέπεις είναι έναν άνθρωπο που
καταξιώθηκε γι αυτό που είναι, για την σπάνια φιλολογική του κατάρτιση,
δίχως εκπτώσεις, δίχως να μπει στη διαδικασία να δικαιωθεί μέσω της
πολιτικής ενασχόλησης, μια νοοτροπία που δυστυχώς επικρατεί ολοένα και
περισσότερο στις μέρες μας. Γιατί ο Κριαράς μόχθησε, ερωτευμένος για την
επιστήμη του και το κυριότερο προσέφερε στην χώρα μας. Προσέθεσε
προστιθέμενη αξία στην ελληνική κοινωνία, μέσα από το δικό του μετερίζι,
δίχως κανένα συναίσθημα συναλλαγής.
Από την άλλη έχεις τον Μπαλτάκο, που
εκπροσωπεί την σκοτεινή πλευρά αυτής της ταλαίπωρης χώρας. Ο Μπαλτάκος
κατάφερε και έφτασε στη θέση του Γενικού Γραμματέα της Κυβέρνησης επειδή
κατάφερε να "δικτυωθεί", να έχει τις κατάλληλες γνωριμίες, να αποκτήσει
την απαραίτητη για εκείνον πυγμή και επιρροή. Ξεκινώντας από το δικό
του μηδέν, πορεύτηκε στην λογική να κερδίσει ολοένα και περισσότερα,
δίχως να έχει την παραμικρή διάθεση να επιστρέψει τίποτε στην κοινωνία,
ζητώντας απ' αυτήν αυταρχικά να του αναγνωρίσει αυτό που είναι, ένας
καταφερτζής, ένας τυχοδιώκτης πολυτελείας, με παντελή έλλειψη παιδείας
και υπερβολική συσσώρευση πολιτικαντισμού. Αλήθεια, ως τι θα θυμόμαστε
τον Τάκη Μπαλτάκο; Για ένα βιβλίο που έγραψε για τις Ερμοκοπίδες ή για
την κρυπτεία στην Αρχαία Σπάρτη; Αστεία πράγματα..
Δυστυχώς όμως η Ελλάδα της κρίσης
ανέδειξε, ακόμη πιο απροκάλυπτα προσωπικότητες όπως ο Μπαλτάκος,
τυχοδιώκτες σε όλα τα μήκη και πλάτη της δημόσιας σφαίρας, με μοναδικό
στόχο να κερδίσουν πάνω στα αποκαϊδια της χρεοκοπημένης Ελλάδας. Αυτή η
λογική εκφράζεται σήμερα σε κορυφαίο επίπεδο από Σαμαρά-Βενιζέλο, τους
άρπαγες της εξουσίας, που προσπαθούν ακόμη και σήμερα να ξεπεράσουν τα
δικά τους κόμπλεξ, του 1993 και του 2007 αντίστοιχα. Όμως δεν είναι μόνο
οι Σαμαράς-Βενιζέλος. Πόσοι δίπλα μας δεν έκαναν καριέρα κατά τη
διάρκεια της κρίσης, πόσοι δεν ανελίχθηκαν μέσα σε περιβάλλον έκπτωσης
αξιών και αγγραματοσύνης;
Η αριστεία σ' αυτό τον τόπο ξεχάστηκε,
πνίγηκε στον πολιτικαντισμό της εύκολης ανόδου, της αρπαχτής, της
εξαπάτησης και της εξαλλοσύνης. Η υπομονή και η επιμονή θεωρήθηκαν
μειονέκτημα, το ερώτημα "και τώρα τι κάνουμε;" έγινε ταμπέλα στο κούτελο
πολλών. Όμως έτσι χάθηκε η ευκαιρία να γίνει μια ανόρθωση αξιών και
αρχών, δείχνει να χάνεται η ευκαιρία αυτός ο τόπος να διαπαιδαγωγηθεί,
γιατί δυστυχώς δεν έχουν απομείνει ακόμα πολλοί παιδαγωγοί, που με την
γραφίδα και την δράση τους θα αφυπνίσουν συνειδήσεις.
Η οικονομική κρίση οδήγησε και σε μια
κρίση επιβίωσης, γι αυτό και τα τελευταία χρόνια (φυσικά και ακόμα προ
κρίσης) ο πολιτισμός και τα γράμματα μπήκαν στην λογική των στρατοπέδων,
της υποστήριξης της μιας ή της άλλης άποψης, της εξυπηρέτησης μιας
ιδιοτελούς σκοπιμότητας, χωρίς να υπάρχει διάθεση προσφοράς, επιστροφής
στην κοινωνία έστω και μιας στοιχειώδους αντιπαροχής. Το παράδειγμα του
Κριαρά, ενός ανθρώπου 107 ετών μπορεί να εμπνεύσει και τις νεότερες
γενιές, που δείχνουν ακόμη εγκλωβισμένες στην ουρά για ένα ψύχουλο
βολέματος.
Πρέπει όλοι όσοι ασχολούνται με τα
δημόσια πράγματα να έχουν κάτι στο μυαλό τους: Κανείς δεν τους χρωστά
επειδή κατάφεραν να έχουν χρήμα, γνωριμίες ή σπουδές. Αντίθετα, πρέπει
να ενθυλακωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο η έννοια του καθήκοντος, η
διάθεση προσφοράς, η θέληση για αριστεία. Πολλοί μιλούν για παραγωγική
ανασυγκρότηση της χώρας, για αύξηση του πλούτου. Όσο όμως δεν
αγωνιζόμαστε για την πνευματική ανασυγκρότηση της χώρας, για τον
πολλαπλασιασμό του πλούτου των ιδεών, η παραγωγική ανασυγκρότηση δεν
πρόκειται ποτέ να έρθει. Δεν χρειαζόμαστε μόνο επενδύσεις και εργατικά
χέρια. Στον αντίποδα, χρειαζόμαστε μυαλά και παιδεία, όπου ο καθένας θα
κοιτά να κάνει την δουλειά του, με στόχο την μεγιστοποίηση του
κοινωνικού οφέλους.
Χρειαζόμαστε ένα κίνημα "διαφωτιστών"
σαν τον Κριαρά, το οποίο θα καταφέρει επιτέλους να υπερκεράσει την
"ξεπερασμένη", χρεοκοπημένη Ελλάδα που εκπροσωπούν οι απανταχού
Μπαλτάκοι, με υπομονή και επιμονή, που θα ξεπεράσει την εφήμερη
μετριότητα, που δεν θα συμβιβαστεί, όπου ακόμη και αν ηττηθεί να αφήσει
επιτέλους μια παρακαταθήκη, ένα "κτήμα εσαεί" για τις επόμενες γενιές..
Η μεγάλη αγάπη του για τα γράμματα, το ήθος του, η εντιμότητά του, η αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετώπιζε και τις πιο δύσκολες στιγμές, αποτελούν μερικά μόνον από τα στοιχεία που προσδιόριζαν τον χαρακτήρα του.
Ο Εμμανουήλ Κριαράς ήταν κάτι περισσότερο από διανοούμενος, αλλά και πάντα ενεργός και με μεγάλη αγάπη για τους νέους πανεπιστημιακός δάσκαλος.
Ήταν από τους λίγους εκείνους φάρους που δίδασκαν την αλήθεια και τη σημασία της για την κοινή μας ζωή.
Και μαζί, έβλεπε και υπογράμμιζε με ενάργεια, όλα όσα έπρεπε να ανατρέψουμε για να κατακτήσουμε μια πραγματικά ουσιαστική δημόσια ζωή. Μια ζωή απαλλαγμένη από τον φασισμό, το μίσος, τη διχόνοια, τις αδικίες και τις ανισότητες. Γιατί αντιμετώπιζε πάντα με σεβασμό τον άνθρωπο και την αποστολή του.
Έδινε έτσι, αξία πραγματική στη ζωή και τον άνθρωπο.
Το τεράστιο έργο που αφήνει πίσω του και το Λεξικό του, που συνέχιζε να γράφει μέχρι την τελευταία στιγμή, ακριβώς αυτό σηματοδοτεί, τον αγώνα του για όλα όσα υποστήριξε ότι έχουν πραγματική αξία.
Για όλους εμάς που τον γνωρίσαμε, ο Εμμανουήλ Κριαράς αποτελούσε καθημερινά και θα αποτελεί πάντα αστείρευτη πηγή έμπνευσης και οραματισμού για έναν καλύτερο κόσμο. Έναν κόσμο γνώσης, συνεχών αναζητήσεων και προσφοράς.
Για όλους αυτούς τους λόγους, αισθάνθηκα χρέος μου να του προτείνω την υποψηφιότητά του στην τελευταία τιμητική θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, όταν βρισκόταν κοντά στα 103 χρόνια του. Η αποδοχή εκ μέρους του της πρότασης αυτής, αποτελεί ύψιστη τιμή και για το ΠΑΣΟΚ και για εμένα προσωπικά.
Τιμή ιδιαίτερη αποτελεί για εμένα και το γεγονός, ότι για πολλά χρόνια και μέχρι πρόσφατα, μου έστελνε τις ιδέες, τους προβληματισμούς του, ακόμα και συμβουλές του για τα ζητήματα της εποχής.
Η λύπη μας είναι μεγάλη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου