Πολλοί
υποστηρίζουν πως ακόμα και μετά το πέρας μιας 20ετίας, είναι
παρακινδυνευμένο να αποτολμά κανείς, μια ιστορική αποτίμηση κορυφαίων
προσωπικοτήτων. Στην περίπτωση του Ανδρέα Παπανδρέου όμως κάτι τέτοιο
φαίνεται να μην ισχύει, όχι τόσο εξαιτίας της έντονης φόρτισης που
προκαλείται για ότι τον αφορά, αλλά κυρίως επειδή σε αυτές τις εποχές
της συνειδησιακής και πολιτικής βαβυλωνίας, πολλοί έχουν αναρρωτηθεί
-ενδόμυχα ή μη- «τι θα σκεφτόταν για όλα αυτά ο Ανδρέας».
Καθώς όμως κάτι τέτοιο είναι αδόκιμο, ο απλός μελετητής, προκειμένου να φτάσει σε όσο το δυνατόν ασφαλέστερα συμπεράσματα, θα πρέπει να εξετάσει το φαινόμενο «Ανδρέας Παπανδρέου» πολυπρισματικά. Να αντιληφθεί το μέγεθος της ακαδημαϊκής προσωπικότητας, αλλά και το εύρος μιας πολιτικής διάνοιας που δύσκολα συναντά κανείς, τουλάχιστον στις μέρες μας. Και αν για την πρώτη του ιδιότητα η ανάλυση μοιάζει πιο εξειδικευμένη, σε ότι έχει να κάνει με την δεύτερη-εκείνη του πολιτικού- σίγουρα η ιστορική αλήθεια είναι πιο πολύπλοκη από τις ανάγκες μιας τρέχουσας δημόσιας συζήτησης.
Είναι φανερό πως ο Ανδρέας από την νεανική του ηλικία, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από το πεπρωμένο και να αποβάλλει το DNA που κουβαλούσε από το σπίτι του σε ότι έχει να κάνει με την ενασχόληση του με τα κοινά. Υιός πρώην πρωθυπουργού, ενός δεινότατου Αχαιού ρήτορα που ηγήθηκε της χώρας στις πιο κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της , σημαίνοντος στελέχους της βενιζελικής κληρονομιάς, «βουτήχτηκε στην δράση» την περίοδο της Μεταξικής δικτατορίας. Δείγμα γραφής της έντονης και ανήσυχης προσωπικότητας του είναι το γεγονός πως όταν ερωτήθηκε στο σχολείο του σχετικά με το ποια ιστορική προσωπικότητα θαύμαζε περισσότερο η απάντηση ήταν καθηλωτική για ένα παιδί 16 ετών: «Καμιά. Με έλκουν μόνο οι ιδέες.»
Μοιραίος φάνταζε λοιπόν, για μια τέτοια προσωπικότητα και με το «βάρος» του πολιτικού ονόματος στις πλάτες, για εκείνη την στιγμή ο δρόμος της εξορίας. Μιας εξορίας που με το πάθος και την φλόγα του Ανδρέα θα μετατραπεί σε μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα με απίστευτες περγαμηνές. Χωρίς αυτό βέβαια αυτό να σημαίνει πως είχαν καμφθεί οι πολιτικές του ανησυχίες και μάλιστα εν μέσω της θηριωδία του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Χαρακτηριστικό μάλιστα στιγμιότυπο της πολιτικής δράσης του Ανδρέα είναι πως εκείνα τα χρόνια θα καταταγεί εθελούσια στο Αμερικανικό ναυτικό προκειμένου να ηττηθεί ο Ιαπωνικός μιλιταρισμός, μια απόφαση που κατά τύχη δεν του κόστισε την ζωή.
Από εκεί και πέρα τα πράγματα μοιάζουν να παίρνουν κατακλυσμιαία μορφή. Κλήση το 1961 από τον Καραμανλή για στελέχωση του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών και μάλιστα εν μέσω του Ανένδοτου, εμπλοκή με την πολιτική και πρωτιά στην μητέρα Αχαϊκή γη στις εκλογές του 1964, υπουργοποίηση, παραίτηση και δημιουργία μιας συμπαγούς εσωκομματικής τάσης μέσα στην ΕΚ που ουσιαστικά αποτελεί και την μήτρα της μετά-δικτατορικής κεντροαριστεράς. Μιας κεντροαριστεράς, όχι όπως την φαντάζονται σήμερα ορισμένοι και την σχεδιάζουν στα γραφεία τους, αλλά ζυμωμένη με κοινωνικούς αγώνες και κοινωνικά αιτήματα.
Ο Ανδρέας ως γνήσιος πολιτικός επαναστάτης και ριζοσπάστης, αυτά τα αιτήματα στόχευσε να εκφράσει και να υλοποιήσει. Αιτήματα και αγωνίες ενός λαού που εκείνη την εποχή μόνο μέσα από τα βουλευτικά γραφεία του κράτους της Δεξιάς μπορούσαν-εν μέρει- να εκφραστούν. Και πραγματικά είναι αστείο να ισχυρίζονται κάποιοι σήμερα πως ο Ανδρέας έδωσε «υπερβολική ώθηση» στους μη προνομιούχους όταν εκείνη την εποχή υπήρχε ρουσφετολογικός μηχανισμός για την έκδοση ακόμη και ενός διπλώματος οδήγησης…(!) Φυσικά για τις πολιτικές διώξεις και τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων δεν γεννάται λόγος, αφού ακόμα και σήμερα επιφανείς εκφραστές της συντηρητικής παράταξης αποφεύγουν να αναφερθούν σε αυτές, αρκούμενοι να τις χαρακτηρίσουν «αχρείαστες».
Όλα αυτά εκφράστηκαν με πολιτικές αναδιανομής, αναγνώρισης της εθνικής αντίστασης που ξεπερνούσαν τα εμφυλιοπολεμικά μίση και φυσικά μια αδέσμευτη εξωτερική πολιτική με την υποδειγματική πολυμέρεια που επέτρεπε στις κυβερνήσεις του Ανδρέα να ισορροπούν ανάμεσα στα δυο ψυχροπολεμικά μπλοκ με τα μέγιστα οφέλη για την χώρα. Η κυβερνητική πολιτική του Ανδρέα βέβαια είχε πολλά πρόσωπα των οποίων η ανάλυση δεν χωράει στις συμβάσεις της παρούσας αρθρογραφίας. Είναι σίγουρο όμως πως με την θεσμοθέτηση του ΕΣΥ, την καθιέρωση του ΑΣΕΠ , την αναβάθμιση των ΟΤΑ και άλλων πολλών πρωτοβουλιών έθεσε τις βάσεις για ένα κράτος σύγχρονο και λειτουργικό και όσο γινόταν περισσότερο ακηδεμόνευτο. Με την πολιτική των κυβερνήσεων Παπανδρέου απέκτησε φωνή η λαϊκή συμμετοχή είτε αυτό συνοψιζόταν στην φωνή του δημάρχου, είτε σε εκείνη του γιατρού κλπ…
Βέβαια μια τόσο επιβλητική προσωπικότητα που άσκησε την εξουσία για 10 χρόνια, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από την δημόσια σφαίρα του κουτσομπολιού κυρίως σε ότι είχε να κάνει με την προσωπική του ζωή εστιάζοντας κυρίως στις αδυναμίες και τις ανασφάλειες που είχε εκείνος όπως και κάθε άλλος άνθρωπος βέβαια. Λαβές που βέβαια ακόμα και σήμερα γίνονται «όπλα» στα χέρια δημοσιολογούντων, σχετικά με το κατά πόσο όλα αυτά επηρέασαν τις πολιτικές αποφάσεις που λάβαινε.. Ουδέν ψευδέστερον τούτου. Ο Παπανδρέου υπήρξε ηγέτης με απόλυτη συνείδηση των πράξεων του και χωρίς να έχει «αυταπάτες» που είναι πολύ…της μόδας. Συνυπολογίζοντας πάντα και τις ανάγκες της τρέχουσας πολιτικής συγκυρίας, όπως γίνεται παντού στον κόσμο.
Η ιστορία ως αδέκαστος κριτής κρίνει και θα συνεχίσει να κρίνει το έργο και την παρακαταθήκη του Ανδρέα. Αλίμονο σε εκείνους που έργο δεν έχουν.
Διονύσης Γ. Γράψας https://patratora.gr/archives/177549
Καθώς όμως κάτι τέτοιο είναι αδόκιμο, ο απλός μελετητής, προκειμένου να φτάσει σε όσο το δυνατόν ασφαλέστερα συμπεράσματα, θα πρέπει να εξετάσει το φαινόμενο «Ανδρέας Παπανδρέου» πολυπρισματικά. Να αντιληφθεί το μέγεθος της ακαδημαϊκής προσωπικότητας, αλλά και το εύρος μιας πολιτικής διάνοιας που δύσκολα συναντά κανείς, τουλάχιστον στις μέρες μας. Και αν για την πρώτη του ιδιότητα η ανάλυση μοιάζει πιο εξειδικευμένη, σε ότι έχει να κάνει με την δεύτερη-εκείνη του πολιτικού- σίγουρα η ιστορική αλήθεια είναι πιο πολύπλοκη από τις ανάγκες μιας τρέχουσας δημόσιας συζήτησης.
Είναι φανερό πως ο Ανδρέας από την νεανική του ηλικία, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από το πεπρωμένο και να αποβάλλει το DNA που κουβαλούσε από το σπίτι του σε ότι έχει να κάνει με την ενασχόληση του με τα κοινά. Υιός πρώην πρωθυπουργού, ενός δεινότατου Αχαιού ρήτορα που ηγήθηκε της χώρας στις πιο κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της , σημαίνοντος στελέχους της βενιζελικής κληρονομιάς, «βουτήχτηκε στην δράση» την περίοδο της Μεταξικής δικτατορίας. Δείγμα γραφής της έντονης και ανήσυχης προσωπικότητας του είναι το γεγονός πως όταν ερωτήθηκε στο σχολείο του σχετικά με το ποια ιστορική προσωπικότητα θαύμαζε περισσότερο η απάντηση ήταν καθηλωτική για ένα παιδί 16 ετών: «Καμιά. Με έλκουν μόνο οι ιδέες.»
Μοιραίος φάνταζε λοιπόν, για μια τέτοια προσωπικότητα και με το «βάρος» του πολιτικού ονόματος στις πλάτες, για εκείνη την στιγμή ο δρόμος της εξορίας. Μιας εξορίας που με το πάθος και την φλόγα του Ανδρέα θα μετατραπεί σε μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα με απίστευτες περγαμηνές. Χωρίς αυτό βέβαια αυτό να σημαίνει πως είχαν καμφθεί οι πολιτικές του ανησυχίες και μάλιστα εν μέσω της θηριωδία του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Χαρακτηριστικό μάλιστα στιγμιότυπο της πολιτικής δράσης του Ανδρέα είναι πως εκείνα τα χρόνια θα καταταγεί εθελούσια στο Αμερικανικό ναυτικό προκειμένου να ηττηθεί ο Ιαπωνικός μιλιταρισμός, μια απόφαση που κατά τύχη δεν του κόστισε την ζωή.
Από εκεί και πέρα τα πράγματα μοιάζουν να παίρνουν κατακλυσμιαία μορφή. Κλήση το 1961 από τον Καραμανλή για στελέχωση του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών και μάλιστα εν μέσω του Ανένδοτου, εμπλοκή με την πολιτική και πρωτιά στην μητέρα Αχαϊκή γη στις εκλογές του 1964, υπουργοποίηση, παραίτηση και δημιουργία μιας συμπαγούς εσωκομματικής τάσης μέσα στην ΕΚ που ουσιαστικά αποτελεί και την μήτρα της μετά-δικτατορικής κεντροαριστεράς. Μιας κεντροαριστεράς, όχι όπως την φαντάζονται σήμερα ορισμένοι και την σχεδιάζουν στα γραφεία τους, αλλά ζυμωμένη με κοινωνικούς αγώνες και κοινωνικά αιτήματα.
Ο Ανδρέας ως γνήσιος πολιτικός επαναστάτης και ριζοσπάστης, αυτά τα αιτήματα στόχευσε να εκφράσει και να υλοποιήσει. Αιτήματα και αγωνίες ενός λαού που εκείνη την εποχή μόνο μέσα από τα βουλευτικά γραφεία του κράτους της Δεξιάς μπορούσαν-εν μέρει- να εκφραστούν. Και πραγματικά είναι αστείο να ισχυρίζονται κάποιοι σήμερα πως ο Ανδρέας έδωσε «υπερβολική ώθηση» στους μη προνομιούχους όταν εκείνη την εποχή υπήρχε ρουσφετολογικός μηχανισμός για την έκδοση ακόμη και ενός διπλώματος οδήγησης…(!) Φυσικά για τις πολιτικές διώξεις και τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων δεν γεννάται λόγος, αφού ακόμα και σήμερα επιφανείς εκφραστές της συντηρητικής παράταξης αποφεύγουν να αναφερθούν σε αυτές, αρκούμενοι να τις χαρακτηρίσουν «αχρείαστες».
Όλα αυτά εκφράστηκαν με πολιτικές αναδιανομής, αναγνώρισης της εθνικής αντίστασης που ξεπερνούσαν τα εμφυλιοπολεμικά μίση και φυσικά μια αδέσμευτη εξωτερική πολιτική με την υποδειγματική πολυμέρεια που επέτρεπε στις κυβερνήσεις του Ανδρέα να ισορροπούν ανάμεσα στα δυο ψυχροπολεμικά μπλοκ με τα μέγιστα οφέλη για την χώρα. Η κυβερνητική πολιτική του Ανδρέα βέβαια είχε πολλά πρόσωπα των οποίων η ανάλυση δεν χωράει στις συμβάσεις της παρούσας αρθρογραφίας. Είναι σίγουρο όμως πως με την θεσμοθέτηση του ΕΣΥ, την καθιέρωση του ΑΣΕΠ , την αναβάθμιση των ΟΤΑ και άλλων πολλών πρωτοβουλιών έθεσε τις βάσεις για ένα κράτος σύγχρονο και λειτουργικό και όσο γινόταν περισσότερο ακηδεμόνευτο. Με την πολιτική των κυβερνήσεων Παπανδρέου απέκτησε φωνή η λαϊκή συμμετοχή είτε αυτό συνοψιζόταν στην φωνή του δημάρχου, είτε σε εκείνη του γιατρού κλπ…
Βέβαια μια τόσο επιβλητική προσωπικότητα που άσκησε την εξουσία για 10 χρόνια, δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από την δημόσια σφαίρα του κουτσομπολιού κυρίως σε ότι είχε να κάνει με την προσωπική του ζωή εστιάζοντας κυρίως στις αδυναμίες και τις ανασφάλειες που είχε εκείνος όπως και κάθε άλλος άνθρωπος βέβαια. Λαβές που βέβαια ακόμα και σήμερα γίνονται «όπλα» στα χέρια δημοσιολογούντων, σχετικά με το κατά πόσο όλα αυτά επηρέασαν τις πολιτικές αποφάσεις που λάβαινε.. Ουδέν ψευδέστερον τούτου. Ο Παπανδρέου υπήρξε ηγέτης με απόλυτη συνείδηση των πράξεων του και χωρίς να έχει «αυταπάτες» που είναι πολύ…της μόδας. Συνυπολογίζοντας πάντα και τις ανάγκες της τρέχουσας πολιτικής συγκυρίας, όπως γίνεται παντού στον κόσμο.
Η ιστορία ως αδέκαστος κριτής κρίνει και θα συνεχίσει να κρίνει το έργο και την παρακαταθήκη του Ανδρέα. Αλίμονο σε εκείνους που έργο δεν έχουν.
Διονύσης Γ. Γράψας https://patratora.gr/archives/177549
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου