Ο Άγιος Χριστόφορος: Το Βραχώρι - το χαλάζι

Ο Άγιος Χριστόφορος: Το Βραχώρι - το χαλάζι

«Πάσαν ασθένειαν ανατρέπει και οργήν χαλάζης αποσοβεί»

Του ΚΩΣΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ

 Εμείς οι παλιότεροι βραχωρίτες - δεν ξέρω πώς αντιδρούν σήμερα οι νέοι - ζήσαμε με πολλούς και μεγάλους φόβους: φόβους των πολέμων, φόβους του διχασμού, φόβους των στερήσεων, των επιδημιών, των θεομηνιών - και πάει λέγοντας. Ένας απ' τους... φοβερότερους φόβους - και μην παραξενευτεί ο αναγνώστης μου - ήταν εκείνος με το χαλάζι!

...Που λέτε, όταν ο καπνός ήταν σε ανάπτυξη και ο παραγωγός είχε την κρυφή χαρά της καλής συγκομιδής, ξάφνου το «Δόξα Σοι ο Θεός» μεταβαλλόταν σε «Παναγία βόηθα»: το παγερό βόλι του ουρανού έπεφτε πάνω στο πλατύφυλλο και θραψερό φυτό και το τσάκιζε. Το ίδιο αφάνιζε και τα κλήματα των αμπελιών, και τον ανθό της ελιάς. Το ίδιο και το λούλουδο της λεμονιάς και της πορτοκαλιάς. Φόβος και τρόμος!

Από τα μέσα Μαΐου, λοιπόν, ο κοσμάκης οσμιζόταν στον αέρα την απειλή. Και τότε ύψωνε το βλέμμα στον ουρανό και ικέτευε τον αφέντη μας τον An-Χριστόφορο ν' απλώσει το προστατευτικό χέρι του πάνω από το Βραχώρι μας...

Μπροστάρης σ' αυτή την πάνδημη ικεσία ο Παπαποστόλης μας. Σε κάποιο δημοσίευμα («ΡΙΖΑ Αγρινιωτών» 18-19 (Ιαν. 1995) διασώζουμε ένα τρυφερό του παράπονο:

- «Α, δεν τα πήγες καλά σήμερα, Άγιε Χριστόφορε. Τι χαλάζι ήταν αυτό - να με συμπαθάς κι όλας, μεγάλ' η χάρη Σου». Τον μάλωνε!

(Τι θελκτική απλότητα που είχε ο Παπαποστόλης. Όλα τα έκανε παιδιά του: τους βραχωρίτες, τα πλάσματα, τα δέντρα, τα πουλιά, τον Άγιο Χριστόφορο!).

Α’ Η Παράδοση

α' Συναξάρι. Ο Άγιος Χριστόφορος ήταν προστάτης των Βραχωριτών. Αλλ' όχι μόνο- ήταν όλης της Ελλάδας - κι όλης της Χριστιανοσύνης. Προστάτευε από τη λοιμική και τις θεομηνίες, και ιδίως από τη χαλαζόπτωση. Στο Συναξάρι του - που σώζεται σε χειρόγραφο του ΙΑ' αιώνα και απηχεί την Παράδοση - αναφέρεται ότι ο Άγιος, όταν τον οδηγούσαν στο μαρτύριο, ύψωσε το βλέμμα στον ουρανό και είπε: «Κύριε (...) επειδή πολλοί ζητούσι με εις πόλιν έχειν ή χώραν ή αγρόν ή εν οιωδήποτε τόπω, (παρακαλώ) μη επέλθη αυτοίς εκεί, δέσποτα, χάλαζα, μηδέ θυμός, μηδέ αφορία αμπέλου (...) Φύλαξοντους τόπους αυτών». («Μαρτύριον του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρου» - στα «Analecta Bollandiana»l (1882), σελ. 146).

β’ Λαϊκές δοξασίες - Τέχνη

Έκτοτε οι αγρότες κατέστησαν τον Άγιο Χριστόφορο προστάτη της γεωργίας. Στις χαλαζόπληκτες, ιδίως, περιοχές τηρούν αυστηρά την αργία του και κατ' αυτήν ακολουθούν έναν αυστηρό κώδικα ηθικής.¹ Στην Ήπειρο πιστεύεται ότι ο Άγιος Χριστόφορος «γυρίζ' με το χαλάζ' στον κόρφο» - και χαρακτηριστική η πληροφορία: «Εις την Ήπειρον υπάρχουν εικόνες του Αγίου Χριστοφόρου, εις τας οποίας ο Άγιος παρίσταται εξωσμένος με ποδιάν, εντός της οποίας συγκεντρώνει την χάλαζαν δια να προλάβη τας ζημίας εις τους αγρούς».²

γ΄ Υμνογραφία

Επιλέγουμε τροπάριο από Ακολουθία του Μεγαλομάρτυρα Χριστοφόρου:

 Τέρπεται διακατέχουσα

σου ιεράν Κεφαλήν

Καρακάλλου (Μονή) και άδει σοι

ως θαύματα βρύουσα

και δεομένοις αεί παρέχουσα

και χαλάζης όμβρους αναστέλλουσα.

Όθεν ευφημούμεν σε...³

Β΄ Το Βραχώρι

Οι βραχωρίτες αναγνώρισαν τον Άγιο Χριστόφορο πολιούχο και προστάτη τους - η περιοχή μας, βλέπεις, ήταν χαλαζόπληκτη. Έχτισαν το ναό του σε κατάφυτο λόφο ανατολικά της πόλεως (τι τερπνή η θέα από εκεί!) - από τα ανατολικά, συνήθως, έρχεται το χαλάζι - και περιέβαλαν την εικόνα του με αισθήματα υικής αφοσιώσεως. Αναφέρονται πολλά θαύματα της κραταιάς του προστασίας...⁴

*

Κάθε Μάη μήνα γιορτάζει ο «Αφέντης» «στολαίς ταις εξ αίματος ωραϊζόμενος». Τον φαντάζομαι μέσα από την έμφυτη «δόξα» του ν' απλώνει το χέρι πάνω απ' την πολιτεία και να παρακαλεί: «Μη επέλθη αυτοίς χάλαζα»...